THÁC NGÀN ĐỔ XUỐNG

(Cấu trúc bài thơ)

A-Phần thứ nhât : Trong giấc mộng (câu 1-100)

a) Cảnh một (câu 1-80): Tôi mơ thấy mình trôi giạt tới tỉnh Đông Xuyên, ngồi bên ly rượu trong quán Mơ có tiếng nhạc . Quán thưa vắng khách vì buổi chiều mưa . Bỗng nhiên, một thiếu nữ bước vào quán, cô ngồi bên ly cà phê, không uống mà chỉ nghe nhạc.  Khi cô nghe đến bản nhạc với ý nhạc lấy trong hai câu thơ:

Tóc em sợi ngắn sợi dài,

Ái ân thâu ngắn cho dài tiếc thương.

Hai câu thơ nầy hình như là của nhà văn Bình Nguyên Lộc . Có lẽ ý nhạc đã gợi lại một chuyện tâm tình nào đó trong ký ức của cô, cô xúc động rồi khóc và, vô tình để  nước mắt rớt trong ly … Tôi mường tượng thấy cô là hiện thân của Mỵ Nương trong chuyện tình Trương Chi . Kiếp trước cô đã làm cho Trương Chi đau khổ rồi chết, cho nên kiếp nầy cô phải trả giá bằng nước mắt đó chăng?

Tôi ngậm ngùi nghĩ đến nỗi bất hạnh của Trương Chi rồi trở nên bi quan . Bất chợt, tôi cảm thấy thân phận mình giống như là hậu kiếp của Trương Chi, đói cơm lạt muối, áo rách tả tơi.

b) Cảnh hai (câu 81-100): Tôi mơ thấy mình chết, khi nghe tiếng búa đóng đinh trên nắp quan tài vừa xong, tôi biết mình thật sự đã cách biệt người đời. Sau đó, tôi thả hồn đi ngược về quá khứ, gặp được Thúy Kiều và Trương Chi. Vào lúc tiếng đàn của Thúy Kiều và Tiếng sáo của Trương Chi vừa dứt thì tôi cũng vừa tỉnh giấc mơ .

B-Phần thứ nhì : Sau giấc mộng (câu101-118).

Tôi trở về thực tại của một kẻ bị lưu đày trong chiếc áo tù màu xanh . Lòng thanh thản với ý tưởng thanh thản trong phần kết luận của bài thơ :

Mười năm, dù có ra sao,

Ta còn ôm mối thương đau đợi chờ .

Mười năm, mà có ai ngờ,

Núi rừng, cây cỏ bây giờ lên cao .

Mười năm nắng vội mưa mau,

Trái chua chín ngọt, niềm đau tuyệt vời .

Một ngày đợi lúc nghỉ ngơi,

Nằm yên dỗ giấc vào thời lãng quên .

(Kế tiếp là bài thơ Thác Ngàn Đổ Xuống)

THÁC NGÀN ĐỔ XUỐNG

Đông Xuyên, tỉnh lẻ mưa chiều,

Vắng thưa bóng khách, tiêu điều quán Mơ.

Nhạc vàng ai chọn đường tơ,

Tiếng nào trở gió sa mưa lạnh lùng.

Khi buông từng giọt rưng rưng,

Khi dào dạt nhớ, khi ngưng đọng sầu .

Mưa chi để lạnh má đào,

Lại cài ngọc trắng trên màu tóc xanh .

Em vào, nhẹ gót âm thanh,

Nhạc sao lại vỡ tan tành trên cung ?

Đợi ai mà dáng thương mong,

Tóc dài sợi rối, hồn không lối về .

Sợi buồn sợi nhớ lê thê,

Thôi ngưng đi gió, vỗ về làm chi !

Đọng sầu, lệ rớt trong ly,

Châu chìm ngọc nát còn chi hỡi người !

Chợt nghe tiếng sáo tuyệt vời,

Nhắc câu tình sử, thương đời Trương Chi .

Một mình nặng gánh tình si,

Nước non cách trở đường đi lối về .

Tay nâng sáo trúc não nề,

Thuyền neo bến lạnh, bóng kề trăng khuya .

Người sao hờ hững duyên kia,

Nợ đâu kiếp trước, tình chia kiếp nầy .

Mắt mình khô lệ mà cay,

Vị đời tuy đắng mà say đắm người .

Men nầy ta muốn kề môi,

Cho tan tác giọng, cho rời rã thân .

Dáng em ngoài phố xa dần,

Tóc sầu để hiện vết tàn mộng xuân .

Đôi chân còn giẫm tiếng đàn,

Bóng em mờ nhạt giữa làn mưa sương .

Quán chiều vẫn tiếng ca xang,

Một chiều mộng ảo còn giăng phía người .

Tiếng mưa ray rứt ngậm ngùi,

Tiếng lòng ai hát muôn lời khổ đau .

Dây tơ chợt rối cung sầu,

Nghe ai đau xót mấy đầu ngón tay .

Lòng sao gió đắm mưa say,

Khóc người, chẳng biết rồi ai khóc mình ?

Sông hồ lở bước lênh đênh,

Một ngày chia nửa gánh tình một xa .

Thuyền chìm, bãi lấp phù sa,

Bọt bèo hóa kiếp phù hoa hiện hình !

Tiếng xưa, còn nhớ Trương sinh,

Con thuyền đã nát, mảnh tình chưa tan!

Ví mình hậu kiếp tiền căn,

Bỏ đời cũng bỏ, liều thân cũng liều !

Gió mưa, còn biết sớm chiều,

Vui buồn nào lượng ít nhiều cho cân .

Đến khi ngả bước phong trần,

Tài hoa tiết liệt cũng thân lỡ làng .

Buồn xưa, nhớ bến Ô Giang,

Cơ đồ, một nắm cỏ vàng hắt hiu .

Tiếng đàn bạc mệnh Thúy Kiều,

Dây tơ buộc kiếp đến điều mới tha .

Đạm Tiên giữa chốn phồn hoa,

Nửa chừng xuân, cũng phôi pha má đào .

Thu về bãi trắng bông lau,

Tầm Dương bến ấy, người đâu hỡi người ?

Trên sông, còn nhớ trăng trôi,

Áo xanh, còn nhớ lệ người Giang Châu .

Cổ kim chung một niềm đau,

Ngàn xưa di chúc, đời sau kế thừa .

Xin Người linh hiển hồn thơ,

Cho trăng bến trước soi bờ mộng sau .

Tố Như, hồn hiện chiêm bao,

Đoạn Trường tiếng ấy Người trao cho mình .

Ba trăm năm nữa đã đành,

Ngàn năm chăng nữa, lệ tình chưa vơi .

Sông thu tưởng lặng mà trôi,

Sầu gieo thuở trước, lệ rơi mắt mình .

Đã cho là tiếng đa tình,

Kể chi nước mắt của mình của ai .

Còn như căn đọa kiếp đày,

Cũng liều mà bỏ thân nầy cho xong .

Cho rồi một kiếp long đong,

Mặc cho bờ bến cuối cùng là đâu .

Bụi hồng, gió cuốn cho mau,

Mặc ai vùi lấp nông sâu kiếp nầy .

Trăng xem như khuyết như đầy,

Soi mờ soi tỏ dặm dài lên non .

Rừng khi ẩn hiện mất còn,

Tiếng đâu chim cú gọi hồn giục say .

Chợt nghe trên nắp quan tài,

Búa nào gõ nhịp ngân dài cõi đêm .

Nến chừng cạn lệ mòn tim,

Thì đây mơ đắm mộng chìm là đây .

Gởi hồn giạt gió trôi mây,

Người xưa hội kiến một ngày với nhau .

Hội nầy thể hiện thương đau,

Cồn trăng bãi gió cùng nhau họa đàn .

Khúc nào hận kiếp hồng nhan,

Nghe sao tím ruột bầm gan hỡi Kiều !

Dây tơ hãy bấm cho đều,

Khéo làm tơ đứt chín chiều lại đau .

Trương Chi lấy nhạc quên sầu,

Mà sao ngọn tóc ngả màu bông lau ?

Xanh đèn đom đóm soi cao,

Trắng hoa bọt nước trôi vào cõi hư …

Bỗng đâu tàn giấc mơ thu,

Tỉnh ra, vẫn chốn ngục tù tối tăm .

Chưa qua khỏi kiếp giam cầm ,

Có thân chẳng liệu còn nằm chiêm bao .

Đêm sâu càng lấp càng sâu,

Áo xanh còn thấm chưa lâu lệ mình .

Núi non mấy bức phong thành,

Thác ngàn đổ xuống, lệ tình tuôn theo .

Nghe chim thét gọi trên đèo,

Đỗ Quyên giờ biết hồn theo chốn nào ?

Mười năm, dù có ra sao,

Ta còn ôm mối thương đau đợi chờ .

Mười năm, mà có ai ngờ,

Núi rừng, cây cỏ bây giờ lên cao .

Mười năm nắng vội mưa mau,

Trái chua chín ngọt, niềm đau tyệt vời .

Một ngày đợi lúc nghỉ ngơi,

Nằm yên dỗ giấc vào thời lãng quên.

31-01-1983

Trại giam Nam Hà

Tỉnh Hà Nam Ninh